"Afscheid nemen is stilstaan, daarna moet je verder”

Op 2 november is het Allerzielen. We organiseren op deze dag een bijeenkomst in het Stiltecentrum om overleden dierbare personen te gedenken. Onderdeel hiervan is een viering, waarin ritueelbegeleider Carlien van Geffen een overdenking houdt. We spraken met haar over afscheid nemen en hoe zij hierbij mensen begeleidt.
 
"Een ritueelbegeleider," vertelt Carlien, "begeleidt iemand op bijzonder ingrijpende momenten in zijn leven, zoals een begrafenis of crematie. Bij zo’n afscheid regelt de uitvaartleider vooral de praktische zaken, een ritueelbegeleider verzorgt de begeleidende ceremonie." Haar werk is vergelijkbaar met wat een predikant doet. Maar aangezien er steeds minder mensen verbonden aan een kerk, neemt de ritueelbegeleider steeds meer de plaats in van predikant of pastor, maar dan zonder geloofsachtergrond.

Troost
Van Geffen zorgt voor de invulling van de plechtigheid, de muziek, het vertellen over de overledene. "Het belangrijkste is: hoe geef je mooi vorm aan een afscheid zodat je inspiratierijk en troostvol verder kunt met je leven? Wat heeft de overledene je gebracht? Hoe verhoud je je tot het leven daarna? Afscheid nemen is stilstaan, daarna moet je verder. Zo’n ceremonie geeft handvatten om verder te kunnen gaan.”
Ook andere ingrijpende gebeurtenissen, zoals een scheiding of verhuizing, kunnen om een goed afscheid vragen. Carlien: “Ik heb wel eens een gezin begeleid dat afscheid moest nemen van een fijn huis waar ze met heel veel plezier hadden gewoond. Natuurlijk kun je ook een ceremonie regelen om fijne momenten te vieren, zoals een huwelijk of een jubileum, maar meestal lukt het de mensen zelf wel om daaraan vorm te geven. Soms is het echter zo groot dat je daarbij hulp kunt gebruiken. Na zo’n afscheidsritueel ben je echt niet gelouterd of klaar om door te gaan met je leven. Om het leven ten volle te leven. Maar in momenten van groot verdriet kun je wel troost putten uit die herinnering. Wanneer je helemaal niet stilstaat bij je verdriet, kom je jezelf vroeg of laat toch wel tegen.”

Symbolen
Op de vraag wat volgens haar een goed afscheid is, antwoordt ze: “Een afscheid dat past bij degenen die afscheid nemen. Dat zij zich herkennen in de overledene en dat die persoon goed in beeld wordt gebracht. Er is dan niet alleen maar dood en verdriet, maar er komt ook ruimte voor trots, blijdschap, anekdotes. Een overledene wordt in al zijn facetten herdacht. Ik zoek altijd naar persoonlijke symbolen die passen bij diegene. Een symbool kan heel mooi inhoud geven aan woorden.” Carlien geeft aan dat mensen die net iemand hebben verloren, kwetsbaar zijn. Ze moeten hun verhaal kwijt, willen heel graag vertellen en zijn blij met de aandacht. “Het is belangrijk dat ik een kloppend beeld schets. Dat ze zich herkennen in het verhaal dat ik over de overledene vertel. Iemand zei eens tegen me: ‘Het is net of je die man al jaren kent.’ Dat was heel bijzonder om te horen.”

Kaarsje
“Tijdens Allerzielen zijn er allerlei rituelen en symbolen om overleden dierbaren te herdenken. Mensen branden een kaarsje, een overleden persoon wordt in het licht gezet. Het is goed om stil te staan bij wat diegene je heeft gebracht. Ik hoop dat de viering in het Stiltecentrum troostrijk en inspirerend zal zijn. Het is fijn om aandacht te hebben voor de mensen die er niet meer zijn. Niet alleen voor de personen die in het afgelopen jaar zijn overleden. Juist als iemand al jaren geleden is overleden, is het mooi om zijn naam te noemen en bij hem stil te staan. Rouw zal er altijd blijven, maar het soort rouw zal wel veranderen. De rauwe randjes worden minder. Ik denk dat het goed is om zacht te zijn voor die rouw. Om jezelf daarmee verder te helpen en dingen te doen die bij jou passen."
 

​